Blog wpisy
„Probiotics will be to medicine in the twenty-first century as antibiotics were in the twentieth century”
Probiotyki będą tym dla medycyny w XXI w., czym w XX w. były antybiotyki. (McCann, 1999)
Podstawowe znaczenie dla zdrowia zarówno w wymiarze jednostkowym, jak i populacyjnym, ma odpowiedni styl życia, w tym prawidłowe odżywianie warunkujące właściwy skład naturalnej mikroflory naszego organizmu, głównie mikroflory przewodu pokarmowego. Probioza, czyli poprawa składu naturalnej mikroflory przewodu pokarmowego, polegająca na zwiększeniu liczebności pożytecznych bakterii – probiotyków, jest postrzegana nie tylko jako alternatywna metoda walki z drobnoustrojami patogennymi, ale przede wszystkim jako sposób na zdrowie i długie życie. W XXI wieku „Probiotykoterapia” może obejmować stosowanie egzogennych probiotyków, stymulację rozwoju endogennych probiotyków poprzez stosowanie prebiotyków, czy też stosowanie synbiotyków, to znaczy egzogennych probiotyków z dodatkiem odpowiednich prebiotyków.
Synbiotyk (probiotyk + prebiotyk):
Prebiotyki są definiowane jako nietrawione składniki żywności, które korzystnie działają na organizm gospodarza przez selektywną stymulacje wzrostu i/lub aktywności jednego rodzaju lub ograniczonej liczby bakterii bytujących w okrężnicy. Istnieje 5 podstawowych kryteriów klasyfikacji składników żywności jako prebiotyków: oporność na trawienie w górnych odcinkach przewodu pokarmowego, fermentacja prowadzona przez microbiotę jelitową, korzystny wpływ na zdrowie gospodarza, selektywna stymulacja wzrostu probiotyków oraz stabilność w różnych warunkach przetwarzania żywności.
Prebiotyk Pasta z róży Meigui Fohow:
Prebiotyki mają duże możliwości poprawiania zdrowia w szczególnych zaburzeniach jelitowych. Wiedza na temat wpływu probiotyków na tkankę limfatyczną występującą w obrębie przewodu pokarmowego (GALT) oraz na poprawę zdrowia wciąż się rozwija.
Prebiotyki, w tym inulina, fruktooligosacharydy, mannooligosacharydy, oraz arabinogalaktany to lecznicze preparaty żywieniowe stosowane dla poprawy funkcjonowania jelit, które stymulują wzrost normalnej flory bakteryjnej i hamują rozwój bakterii chorobotwórczych. Istnieją przekonujące dowody, które sugerują, że spożycie probiotyków może zmienić parametry odpornościowe w tkance limfatycznej odpowiedzialnej za odporność w przewodzie pokarmowym (GALT). Jest coraz więcej dowodów na to, że nowe opisywane prebiotyki i innowacyjne sposoby ich podawania mogą zmieniać różne cechy układu odpornościowego, w tym tkanki łącznej występującej w obrębie przewodu pokarmowego (GALT).
Oczyszczacz jelit Fohow Sanqing Oral Liquid:
Układ jakościowy i ilościowy mikroorganizmów jelitowych człowieka może ulec zmianie pod wpływem wielu czynników, a zwłaszcza pod wpływem diety. Modyfikacja (wzbogacenie) tego zespołu w kierunku bakterii korzystnie oddziałujących na organizm człowieka powinna być prowadzona przez stosowanie odpowiednich preparatów lub produktów żywnościowych (prebiotyków), stymulujących wzrost korzystnych dla gospodarza mikroorganizmów. Zaletą stosowania prebiotyków jest zmiana składu mikroorganizmów w jelitach człowieka, prowadząca do zmniejszenia liczby bakterii szkodliwych i zwiększenia - pożytecznych dla gospodarza.
Zgodnie z definicją FAO/WHO terminem „probiotyk” określa się żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne skutki zdrowotne. Rozwój bakterii probiotycznych warunkowany jest z kolei przez dostępność prebiotyków, czyli substancji spożywczych nie ulegających strawieniu, a wpływających korzystnie na gospodarza poprzez stymulowanie wzrostu oraz aktywności bakterii zasiedlających jelita. Prebiotyki, zaliczane do żywności prozdrowotnej, to głównie oligosacharydy pochodzenia roślinnego, z których obecnie najbardziej wykorzystuje się frukto-oligosacharydy (FOS) (w tym inulinę) czy galakto oligosachardy (GOS). Mogą one występować naturalnie w jedzeniu np. w porze, bananie, szparagach czy cebuli, jednakże spożycie tych produktów okazuje się być niewystarczające do osiągnięcia wymaganej ilości dobowej (dorośli ok. 5 g/dobę).
Błonnik pokarmowy Fohow Gaoqian- chitozan, spirulina, konjac:
Probiotyki to żywe drobnoustroje, które – podawane w odpowiednich ilościach – wywierają korzystne skutki zdrowotne. Są to mikroorganizmy, głównie bakterie kwasu mlekowego, mogące zasiedlać różne środowiska, w tym organizm człowieka. Probiotyk może mieć w swym składzie pojedyncze szczepy bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus spp., Streptococcus spp.), szczepy drożdży (Saccharomyces spp.), kultury pleśni (Aspergillus spp.) lub też bakterie kwasu mlekowego łącznie z wyselekcjonowanymi szczepami drożdżowymi. Wpływają one pozytywnie na czas pasażu jelitowego i zapewniają właściwy rozwój mikroflory zasiedlającej organizm. Bakterie probiotyczne dodawane są do różnych środków spożywczych. Występują przede wszystkim w sfermentowanych produktach mlecznych, kiszonych warzywach i owocach, fermentowanych kiełbasach, ciastach na zakwasie, kapuście kiszonej, piwie, winie i kiszonkach spożywczych. Nadają produktom specyficzny smak i zapach, a także chronią je przed rozwojem szkodliwych mikroorganizmów. Można je również znaleźć w preparatach farmaceutycznych.
Odkrycie drobnoustrojów datuje się na drugą połowę XIX w. Chcąc zwalczać mikroorganizmy chorobotwórcze zaczęto wprowadzać związki chemiczne do organizmu gospodarza. Poza niszczeniem bakterii wpływały one niekorzystnie na makroorganizm. Przełomem było wynalezienie przez Aleksandra Fleminga w 1929 r. antybiotyków. Kolejnym krokiem było odkrycie penicyliny w 1940 r. przez Aleksandra Fleminga, Howarda Waltera Floreya oraz Ernsta Borisa Chaina. Działanie penicyliny polega na blokowaniu enzymów bakteryjnych, które biorą udział w syntezie ściany komórkowej szkodliwej mikroflory, co jest już bardzo ukierunkowanym działaniem. Jednak po pewnym czasie zaczęto zauważać negatywne działanie antybiotyków. Ujawniono właściwości toksyczne, spadała także ich efektywność oraz pojawiały się reakcje alergiczne.
Wraz z tymi odkryciami zaczęto poszukiwać nowych możliwości w walce z patogenną mikroflorą. W tym czasie powrócono do teorii Ili Miecznikowa, który zauważył zdumiewająco dobry stan zdrowia chłopów bułgarskich. Po obserwacji tego, jak żyją, stwierdził, że ich kondycja zdrowotna jest tak dobra za sprawą picia mleka poddanego fermentacji, czyli jogurtu zawierającego szczepy Lactobacillus acidophilus. Bakterie te miały powodować niszczenie szkodliwej mikroflory w jelitach. Było to pierwsze odkrycie na temat „walki” probiotyków z patogennymi bakteriami. Miecznikow za badania nad odpornością, w których ważną rolę odgrywają bakterie kwasu mlekowego, dostał w 1908 roku nagrodę Nobla.
Najbardziej skolonizowanym przez bakterie miejscem w naszym organizmie jest przewód pokarmowy, w szczególności jelita w których tworzy się największa i najbardziej zróżnicowana społeczność bakterii. Stanowi ona około 70% wszystkich mikroorganizmów zasiedlających nasze ciało. Dominującymi gatunkami mikrobioty jelit są przedstawiciele dwóch gromad Bacteroidetes i Firmicutes, w mniejszych ilościach występują także Actinobacteria, Proteobacteria oraz inne. Są to głównie bakterie beztlenowe, należące zarówno do bakterii Gram+ jak i Gram-, wywierające korzystne dla nas efekty.
Istnieją trzy kluczowe funkcje mikrobioty: funkcja metaboliczna, odpowiadająca m.in. za rozkład i fermentację niestrawionych resztek, udział w biosyntezie niezbędnych dla nas związków organicznych (np. witaminy, aminokwasy) czy biotransformację żółci; funkcja trofi czna, obejmująca m.in. zapewnienie homeostazy układu odpornościowego, a także kontrolę ciągłości nabłonka; oraz funkcja ochronna – efekt bariery zapobiegający inwazji patogenów poprzez m.in. antagonizm (działanie przeciwstawne) w stosunku do mikroorganizmów chorobotwórczych (produkcja związków przeciwbakteryjnych), czy też konkurencja o miejsce wiązania i o substancje odżywcze, z mikroorganizmami patogennymi.
U człowieka skład mikrobioty początkowo podlega modyfikacjom gdzie największe zmiany zachodzą w pierwszych miesiącach życia. Po urodzeniu mikrobiota jest znacznie mniej zróżnicowana i bardziej podatna na infekcje, w kolejnych latach życia ulega dynamicznym zmianom, natomiast stabilny poziom osiąga pod koniec okresu dojrzewania. W starzejącym się organizmie następuje zmiana struktury mikrobioty, a także jej wrażliwość na czynniki środowiskowe, co wraz z obniżeniem skuteczności układu odpornościowego, przyczynia się do zwiększonej podatności na infekcje. Mikrobiota może być modyfikowana działaniem wielu czynników takich jak warunki środowiska, stan zdrowia, stres, dieta lub też ulec zniszczeniu poprzez m.in. leczenie chemioterapeutykami, radioterapie, infekcje bakteryjne czy wirusowe. W celu utrzymania dobrego stanu zdrowia, niezbędna jest właściwa „jakość” naszej mikrobioty. Oznacza to odpowiednią ilość oraz skład zasiedlających ją mikroorganizmów, które będą wykazywać korzystne dla nas efekty zdrowotne.
Człowiek zawsze żył i będzie żył środowisku pełnym drobnoustrojów, które stanowią dla niego potencjalne zagrożenie. Z drugiej jednak strony, organizm człowieka jest siedliskiem drobnoustrojów określanych terminem naturalnej mikroflory, zasiedlających głównie powierzchnię skóry oraz błon śluzowych górnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, ujścia cewki moczowej i pochwy. Błony śluzowe układu pokarmowego stanowią główne miejsce kontaktu organizmu człowieka ze środowiskiem zewnętrznym, a więc są jedną z najważniejszych dróg penetracji drobnoustrojów do naszego organizmu. Całkowita powierzchnia przewodu pokarmowego wynosi około 250 do 400 m kwadratowych, dla porównania powierzchnia skóry wynosi tylko około 2 m kwadratowe. Naturalna mikroflora przewodu pokarmowego, zwłaszcza jelita grubego, jest odpowiednio ukształtowanym zespołem licznych drobnoustrojów. W przewodzie pokarmowym dorosłego człowieka żyje około 500 gatunków drobnoustrojów. Najmniejsza liczba drobnoustrojów występuje w żołądku 0-103 komórek na mililitr treści, największa w jelicie grubym, osiągając poziom 1010 do 1012 komórek na gram treści. Na powierzchni śluzówki jelit bakterie tworzą specyficzną, wielogatunkową strukturę określaną jako biofilm, która jest naturalną wielokomórkową formą życia bakterii.
Wiadomo że duża część układu odpornościowego człowieka jest zlokalizowana w przewodzie pokarmowym, oraz że najbardziej intymny kontakt ze światem zewnętrznym odbywa się poprzez spożywanie posiłków. W rezultacie, wchodząc w interakcję z limfatyczną tkanką łączną występującą w obrębie przewodu pokarmowego, spożywane pokarmy mogą wpływać na cały organizm i zdrowie człowieka. Dlatego zdrowy przewód pokarmowy jest ważny dla zdrowia całego organizmu.
Obecnie w obszarze zainteresowań medycyny znajduje się wzajemne oddziaływanie mikroflory i tkanki limfoidalnej w przewodzie pokarmowym. Niektórzy przedstawiciele mikroflory znani są z tego że produkują toksyny powodujące negatywne skutki zdrowotne. Inni z kolei są wysoce pożądanymi mieszkańcami przewodu pokarmowego człowieka. Dobrze byłoby zatem, aby istniała możliwość manipulowania składem Flory żołądkowo-jelitowej w kierunku obecności bardziej korzystnych gatunków bakterii. Wiadomo, że dieta wpływa na skład bakteryjny w przewodzie pokarmowym. Utrzymanie lub wzmocnienie korzystnej mikroflory można osiągnąć na dwa główne sposoby. Po pierwsze można po prostu spożyć korzystne, egzogenne bakterie zwane probiotykami w celu wprowadzenia ich do środowiska przewodu pokarmowego. Innym sposobem jest spożycie substancji zwanych prebiotykami, które znane są z tego, że stymulują wzrost korzystnych bakterii obecnych już w przewodzie pokarmowym.
Niezależnie od metody używanej do wzmocnienia korzystnej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym działanie to skutkuje poprawą wchłaniania i tolerancji laktozy, kontrolą infekcji przewodu pokarmowego oraz nadmiernego rozmnażania się komórek wyściełających przewód żołądkowo-jelitowy, działaniem antycholesterolowym i poprawą motoryki przewodu żołądkowo- jelitowego.
Probiotyki na przykład Lactobacilli lub Bifidobakteria, oraz prebiotyki, takie jak inulina zawarta w cykorii oraz produkt jej hydrolizy oligofruktoza, to nowe koncepcje w żywieniu, które już teraz są i będą używane do rozwijania produktów funkcjonalnych, ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania przewodu pokarmowego. Skutek ich działania to między innymi: stymulacja aktywności GALT (na przykład zwiększona odpowiedź IgA, produkcja cytokin), zmniejszenie czasu trwania infekcji rotawirusowych, zmiana składu flory kałowej w celu osiągnięcia preferowanego poziomu, w którym przeważają Bifidobakteria i/lub Lactobacilli, zwiększenie masy kałowej (wypełnienia stolca) i częstotliwości oddawania stolca, zwiększenie biodostępności wapnia przez wchłanianie w okrężnicy (na przykład inulina).
Prebiotyki zawierają węglowodory i oligosacharydy. Są używane jako funkcjonalne składniki żywności. Oligosacharydy mogą być produkowane z glukozy, ksylozy, maltozy, cukrozy, laktozy, skrobi, ksylanu, hemicelulozy, inuliny, żywicy lub mieszanki tych substancji. Oligosacharydy o długim (inulina) i krótkim łańcuchu (oligofruktoza) to jedne z węglowodorów, które nie poddają się trawieniu w górnej części przewodu żołądkowo-jelitowego. Później są one poddawane fermentacji w okrężnicy i selektywnie stymulują wzrost bifidobakterii.
Kryteria prebiotyków spełniają jak dotąd tylko 2 niestrawione oligosacharydy: inulina i fruktany typu inulinowego, produkowane na drodze częściowej hydrolizy inuliny lub syntetycznie z monomerów oraz (trans) galaktooligosacharydów. Badania nad innymi kandydatami na prebiotyki jak dotąd nie przyniosły wystarczających rezultatów, aby móc wyciągnąć ostateczne wnioski.
Główne cechy probiotyków to odporność na enzymy trawienne w przewodzie pokarmowym człowieka oraz fermentowalność w mikroflorze okrężnicy, a także skutki bifidogenne i obniżające pH. Dzięki ostatniej z cech probiotyki hamują pewne szczepy potencjalnie chorobotwórczych bakterii, w szczególności Clostridium, i zapobiegają biegunkom. Symbiotyczna kombinacja inuliny i oligofruktozy z Lactobacillus plantarum oraz Bifidobacterium bifidum zwiększała wzrost bifidobakterii, ale hamowała chorobotwórcze u ludzi szczepy Campylobacter Jejuni, Escherichia coli oraz Salmonella enteritidis in vitro bardziej niż jakikolwiek inny z badanych prebiotyków.
Liczny i różnorodny zespół drobnoustrojów mikroflory jelitowej stanowi ogromny potencjał w organizmie człowieka, którego aktywność może przynosić zarówno korzyści, jak i stanowić zagrożenie dla jego zdrowia. Wśród drobnoustrojów naturalnej mikroflory przewodu pokarmowego ważne miejsce zajmują bakterie o właściwościach probiotycznych.
Probiotyk z greckiego oznacza „dla życia”. Po raz pierwszy tego terminu użyli w 1965 roku Lilly i Stillwell określając probiotyki jako substancje wytwarzane przez mikroorganizmy, które stymulują wzrost człowieka i zwierzęcia. Nazwę tą uzupełnił w 1989 r. Fuller definiując, że: „probiotyki to żywe, bakteryjne dodatki do żywności, poprawiające funkcjonowanie przewodu pokarmowego gospodarza”. Kryteria, które muszą być spełnione, aby dany produkt nazwać probiotykiem, to: musi on pochodzić z naturalnej zdrowej mikroflory jelita grubego człowieka, być bezwzględnym lub względnym beztlenowcem, powinien posiadać przynależność do ściśle określonego rodzaju i gatunku, który został mu przypisany za pomocą metod molekularnych. Wskazane jest aby był odporny na kwaśne działanie pH soku żołądkowego, sole żółci i enzymów trawiennych. Nie powinien wykazywać właściwości patogennych lub toksycznych, a pożądane byłoby, aby: wykazywał antagonistyczną aktywność w stosunku do szkodliwych bakterii przewodu pokarmowego, posiadał zdolność przytwierdzania się do powierzchni i kolonizacji jelita grubego, wytwarzał substancje antybakteryjne, miał stabilność genetyczną. Również ważny jest aktywny wzrost i podział oraz wysoka wydajność kwasu mlekowego podczas fermentacji cukrów prostych, dwucukrów i cukrów złożonych. Jego pozytywne działanie powinno być potwierdzone naukowo oraz musi zachowywać wszystkie swoje właściwości w procesach przetwarzania i przechowywania. Większość z tych cech pozwala bakteriom probiotycznym na przeżycie w przewodzie pokarmowym i przedostanie się do jelita grubego, gdzie pełnią swoje funkcje.
Pozytywny wpływ probiotyków można zauważyć w wielu dziedzinach; wykorzystywane są one m.in. do przywracania naturalnej mikroflory jelitowej (po antybiotykoterapii), produkcji żywności funkcjonalnej, konserwacji produktów spożywczych. Mogą również przeciwdziałać aktywności patogennej mikroflory w jelitach, która przedostała się w wyniku nie przestrzegania zasad higieny z pożywieniem, „walczą” m.in. z: Clostridium perfringens, Campylobacter jejuni, Salmonella enteritidis, Escherichia coli i różnymi gatunkami Shigella, Staphylococcus, Yersinia. Wspomagają procesy trawienne i leczą kandydozę oraz próchnicę zębów. Wpływają także pozytywnie w leczeniu alergii pokarmowych, zwiększaniu wydajności układu immunologicznego, lepszemu wchłanianiu składników mineralnych i witamin. Produkują witaminy z grupy B (B1, B2, B6, B8=H, B12), PP-niacynę, kwas foliowy, stymulują powstawanie kwasów organicznych i aminokwasów. Wytwarzają także enzymy – esterazy i lipazy, oraz koenzym A, Q, NAD i NADP. Z innych ważnych produktów metabolizmu można wymienić substancje antybiotyczne, takie jak: acidofilina, bacytracyna, laktacyna, związki antykancerogenne i immunosupresyjne.
Ważne znaczenie bakterii probiotycznych dotyczy ich właściwości immunostymulujących i immunomodulujących. Bakterie te powodują stymulację układu immunologicznego związanego z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego (GALT), głównie w zakresie produkcji przeciwciał wydzielniczych klasy sIgA. Ponadto, uczestniczą w przywróceniu odpowiedniej równowagi pomiędzy dwoma subpopulacjami limfocytów Th, centralnych komórek odpowiedzi immunologicznej - limfocytami Th1 i limfocytami Th2.
Prebiotyk, aby mógł spełnić swoje zadanie, musi być odporny na kwasy żołądkowe, enzymy trawienne oraz wchłanianie w jelitach, dzięki czemu poprawia perystaltykę jelit (poprzez zwiększenie swojej objętości stymuluje jelita do wydalania zbędnych produktów przemiany materii i toksyn). Wraz ze stosowaniem probiotyków łączy się zjawisko probiozy, oznaczającej „ulepszenie” mikrobioty przewodu pokarmowego. Polega ono na zwiększeniu liczebności bakterii probiotycznych wykazujących wielokierunkowe pozytywne działanie na przewód pokarmowy. Obecnie probioza traktowana jest nie tylko jako narzędzie do walki z drobnoustrojami patogennymi, ale przede wszystkim jako sposób na „zdrowie i długie życie”. Do probiotykoterapii możemy zaliczyć przyjmowanie egzogennych (zewnętrznych) probiotyków, pobudzenie rozwoju endogennych (wewnętrznych) bakterii probiotycznych poprzez prebiotyki, albo też poprzez zastosowanie synbiotyku. Synbiotyk to połączenie egzogennego probiotyku z odpowiednim prebiotykiem, który korzystnie oddziałuje na poprawę przeżycia oraz włączenia się mikroorganizmów do mikrobioty. Dodanie do żywności prebiotyków powoduje zwiększenie korzyści zdrowotnych jakie prezentują probiotyki. Do najczęściej stosowanych zalicza się FOS, TGOS (trans-galaktooligosacharydy), czy inulinę do łączenia szczepami probiotycznymi z rodzaju Lactobacilus i Bifi dobacterium.
Wymagania stawiane prebiotykom.
Substancje o właściwościach prebiotycznych muszą wykazywać następujące właściwości:
- selektywnie stymulować wzrost i aktywność wybranych szczepów bakterii mających
korzystny wpływ na zdrowie,
- obniżać pH treści jelitowej,
- wykazywać korzystne dla człowieka działanie miejscowe w przewodzie pokarmowym,
- być odporne na hydrolizę i działanie enzymów przewodu pokarmowego,
- nie ulegać wchłanianiu w górnym odcinku przewodu pokarmowego,
- stanowić selektywny substrat dla jednego lub określonej liczby pożytecznych gatunków
mikroorganizmów w okrężnicy,
- być stabilne w procesie przetwórstwa spożywczego.
Prebiotyki mogą być błonnikiem, jednak błonnik niekoniecznie jest prebiotykiem. Do błonnika pokarmowego zalicza się wielocukry nieskrobiowe: celulozę, hemicelulozę, pektyny, gumy, czy substancje otrzymywane z glonów morskich, jak również fruktooligosacharydy, galaktooligosacharydy, ksylooligosacharydy, izomaltooligosacharydy, laktulozę, oligosacharydy
sojowe, skrobie oporne, inuliny oraz pektyny.
Właściwości prebiotyków w największym stopniu posiadają niektóre oligosacharydy (na przykład oligofruktoza) i polisacharydy (na przykład inulina). Związki zawierające głównie fruktozę sprzyjają namnażaniu się bakterii z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus w jelicie grubym. Inulina naturalnie występuje w wielu owocach i warzywach – cebuli, czosnku, porze, szparagach, czy karczochach. Inulina pobudza zarówno ukrwienie, jak i perystaltykę jelit. Przyczynia się przez to do zwiększenia częstości wypróżnień oraz ogranicza występowanie zaparć. Ponadto, wykazano pozytywny wpływ inuliny na obniżenie poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów we krwi. Zatem może ona przyczynić się do spadku ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.
Prebiotyki naturalne:
•Prebiotki naturalnie występują w ponad 36 000 produktów pochodzenia roślinnego, m. in. w czosnku (9-16%), cykorii (13-20%), karczochach (15-20%), szparagach(10-15%),cebuli (2-6%), pszenicy (1-4%) czy bananach (0,3-0,7%)
Prebiotyki sztuczne:
•laktuloza, galaktooligosacharydy, fruktooligosacharydy, malotoligosacharydy, cyklodekstryny, laktosacharozy
Za najczęściej używane i najbardziej efektywne prebiotyki są uznawane fruktany – inulina i oligofruktoza.
Zalety:
•obniżanie frakcji cholesterolu LDL we krwi,
•stymulowanie układu immunologicznego,
•zwiększenie przyswajalność wapnia,
•zapewnienie odpowiedniej wartości pH w jelitach,
• niska wartość kaloryczna,
•łagodzenie objawów wrzodów żołądka i grzybicy pochwy.
Zapobiegają także reakcji nowotworzenia i wspomagają leczenie nietolerancji laktozy i próchnicy zębów. Prebiotyki wykazują większą trwałość i nie ma problemów z ich włączaniem do produktów spożywczych, ponieważ nie trzeba się martwić o ich przeżycie w przewodzie pokarmowym i niższych temperaturach.
Nie ma wątpliwości, że niektóre sacharydy, przez stymulację wzrostu bakterii probiotycznych, mogą odgrywać istotną rolę w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, a szczególnie jelita grubego. Spożywanie żywności prebiotycznej może, przynajmniej częściowo, chronić człowieka przed niektórymi tzw. chorobami cywilizacyjnymi oraz może poprawić kondycję ludzi w różnym wieku. W zachowaniu konsumentów zauważa się wyraźny trend spożywania produktów, które są korzystne dla zdrowia. Stąd też obserwuje się znaczący rozwój rynku żywności z udziałem prebiotyków.
Probiotykoterapia obejmuje przede wszystkim stosowanie probiotyków, prebiotyków czy symbiotyków w profilaktyce i leczeniu chorób przewodu pokarmowego zarówno o podłożu infekcyjnym (na przykład biegunki rotawirusowe, biegunki podróżnych, biegunki poantybiotykowe), jak i nieinfekcyjnym (na przykład zaburzenia perystaltyki jelit w wieku podeszłym). Jest to związane z przywróceniem równowagi w mikroflorze przewodu pokarmowego, przeciwdziałaniem zjawisku dysbakteriozy, oznaczającym zakłócenia w składzie jakościowym i ilościowym mikroflory, jak również działaniem cytoprotekcyjnym, uszczelniającym barierę śluzówkową. Należy zauważyć, że efekty prozdrowotne probiotyków dotyczą nie tylko prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego, ale również całego organizmu. W związku z tym pojawiły się i pojawiają nowe kierunki probiotykoterapii, czyli celowanej poprawy składu naturalnej mikroflory przewodu pokarmowego, polegającej na zwiększeniu liczebności probiotyków. Należą do nich: stymulacja układu immunologicznego, zwłaszcza układu immunologicznego związanego z błonami śluzowymi przewodu pokarmowego (GALT), czy profilaktyka alergii w wyniku modulacji aktywności układu immunologicznego, polegającej na obniżeniu aktywności limfocytów proalergicznych Th2. Ponadto, probiotykoterapia może znaleźć zastosowanie w profilaktyce miażdżycy (obniżenie wchłaniania cholesterolu) czy nowotworów przewodu pokarmowego (hamowanie rozwoju mikroflory jelitowej wytwarzającej metabolity o potencjalnym działaniu kancerogennych).
Synbiotyki
Kombinacja pre- i probiotyku nazywana jest synbiotykiem i wykazuje efekt synergistyczny. Wpływają one na rozwój pożytecznej mikroflory jelitowej wskutek pobudzania probiotyków prebiotykami, hamują także rozwój patogennej flory bakteryjnej jelit. Synbiotyki przyczyniają się do zmniejszenia stężenia niepożądanych metabolitów w organizmie, unieczynnienia nitrozoamin i substancji kancerogennych, a także przeciwdziałają procesom gnilnym w jelitach oraz zapobiegają zaparciom i biegunkom o różnej etiologii. Badania na szczurach, których do diety włączono inulinę, oligofruktozę, Lactobacillus rhamnosus i Bifidobacterium lactis wykazały zwiększoną ilość IgA w jelitach. Poza tym, połączenie inuliny z Bifidobacterium longum wpływa pozytywnie na walkę z rakiem. Synbiotyki wpływają również na redukcję szkodliwej mikroflory (Clostridium perfringens i innych endopatogenów) przy jednoczesnym namnażaniu pożytecznych bakterii. Redukują poziom cholesterolu i ciśnienia krwi. Są wykorzystywane w leczeniu pacjentów z chorobami wątroby. Poprawiają wchłanianie wapnia, magnezu i fosforu.
Flora ludzkiego jelita i jej ważna aktywność metaboliczna może być utożsamiana z wieloma związanymi ze zdrowiem funkcjami, takimi jak zachowanie homeostazy przewodu pokarmowego, metabolizm ksenobiotyków oraz stymulacja odporności w obrębie przewodu pokarmowego. Wpływ na florę mają choroby, dieta, stres i prawdopodobnie także starzenie.
Interwencja człowieka i badania na zwierzętach wskazują, iż prebiotyki modulują funkcje odpornościowe. Mechanizmy odpowiedzialne za wywołane probiotykiem zmiany nie są jeszcze znane. Znaczące dane eksperymentalne sugerują, że probiotyki wywołują efekt immunologiczny na kilka sposobów. Wywołana prebiotykami zmiana w mikroflorze jelitowej w stronę bifidobakterii i innych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) produkujących bakterie, może zmienić wzory molekularne związane z powstawaniem chorób w przewodzie pokarmowym, w tym endotoksyn lub lipopolisacharydów, kwasów teichowych oraz niemetylowanych motywów DNA CpG. Poprzez receptory rozpoznające wzorce (PRP), takie jak tak zwane receptory toll- podobne (TLR), lokalne komórki odpornościowe mogą reagować na molekularne motywy TLR, sygnalizując wyniki aktywacją NF-KB oraz z sekrecję cytokin prozapalnych. Rezultat ten potwierdza hipotezę, że zmiany w ilości bakterii wywołane podaniem probiotyków to wstępny warunek zmian w funkcjach immunologicznych - takich jak produkcja immunoglobulin z grupy IgA.
Dobre efekty można osiągnąć poprzez podawanie związków, które wzmagają wzrost korzystnych bakterii. Do takich korzystnych bakterii należą Lactobacilli, które produkują substancje podobne do antybiotyków, hamujące infekcje wywołane przez bakterie gram-dodatnie oraz inne bakterie powodujące choroby, takie jak Shigella sonnei. Wspomniane bakterie wywierają także działanie antycholesterolowe i zapobiegają namnażaniu się komórek. Inną korzystną bakterią jest Bifidobakteria, która hamuje chorobotwórcze Escherichia coli i Clostridium perfringens. Bifidobakteria produkuje także kwas octowy, który zmniejsza PH w jelitach i hamuje wzrost innych szkodliwych bakterii, a także bierze udział w zapobieganiu nadmiernemu namnażaniu się bakterii w okrężnicy.
Wysoki odsetek pacjentów chorych na AIDS i nowotwory cierpi z powodu chronicznej biegunki i złego przyswajania składników odżywczych. Są oni zagrożeni wyniszczeniem organizmu, które nader często powoduje śmierć. Inulina, oligofruktoza i laktuloza mogą powodować zmiany w mikroflorze przewodu pokarmowego, zmniejszać wydzielanie lub ekspresję mediatorów zapalnych, obniżać translokacje bakteryjną, osłabiać wskaźniki aktywności chorób oraz poprawiać stan uszkodzeń śluzówkowych związanych z wrzodzejącym zapaleniem jelit.
Przeprowadzone ostatnio testy kliniczne i niekliniczne wzmocniły nasze rozumienie interakcji pomiędzy gospodarzem i jego mikroflorą jelitową oraz roli, jaką mikroflora odgrywa w utrzymaniu homeostazy jelitowej. Niektóre z omawianych patentów związane były z metodą zapobiegania i leczenia rozwoju alergii. Dowiedziono, że probiotyki mają wiele nowych zastosowań, na przykład wpływają na choroby autoimmunologiczne, alergie i ograniczają wytwarzanie prozapalnych cytokin.
Korzystne zmiany, jakie zachodzą w organizmie żywiciela pod wpływem probiotyków to zwiększenie liczby pozytywnej mikroflory jelitowej, a u osobników chorych zmniejszenie ilości flory szkodliwej i przywrócenie równowagi między szczepami. Mechanizm obronny, aby nie zostały one usunięte z niestrawionymi resztkami pokarmowymi polega na mobilizacji ich przyczepności do ściany jelita, bądź też szybszemu namnażaniu się i wzroście. W ten sposób tworzą one biofilm ochraniając ściany jelita przed szkodliwymi czynnikami poprzez wytarzanie immunoglobulin czy stymulowaniu procesów fagocytozy (Lactobacillus casei). Dzięki swojej działalności probiotyki wpływają pozytywnie na komórki nabłonka jelitowego – kolonocyty. Dostarczają im 70% energii, która jest potrzebna do regeneracji ściany jelita w przypadku zanieczyszczeń pochodzących ze środowiska. Badania wykazały, że istnieje również możliwość zwalczania bakterii Helicobacter pylori, odpowiedzialnej za chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy przez probiotyki. Funkcję tą pełnią L. acidophilus i L. Casei.
Skuteczność danego probiotyku, włączając jego mechanizm działania jak i wydajność, często zależy od wzajemnego oddziaływania bakterii z mikrobiotą gospodarza oraz jego układem immunologicznym. Dany szczep powinien posiadać dobre właściwości antagonistyczne, co w praktyce oznacza, że będzie hamował wzrost bakterii patogennych np. Clostridium difficile czy Staphylococcus aureus. W badaniach potwierdzono, że mieszanina szczepów probiotycznych może odznaczać się większą efektywnością niż preparat zawierający jeden szczep, ze względu na występujący synergizm działania. Należy zaznaczyć, że w danym produkcie zawierającym mieszaninę probiotyków, szczepy nie powinny wykazywać działania antagonistycznego względem siebie. Dzięki efektowi synergii polepsza się integralność nabłonka jelitowego stanowiącego barierę przed osiedlaniem się bakterii patogennych, które nie przedostają się do krwioobiegu, a następnie wraz z masą kałową zostają wydalone z organizmu (wzmacnianie funkcji barierowej). Powierzchnia błony śluzowej jest ciągle narażona na działanie licznych patogenów, a przyłączenie się do niej mikroorganizmu chorobotwórczego stanowi pierwszy etap w procesie choroby. Dlatego też do ważnych cech szczepu probiotycznego należy zdolność adherencji (przylegania) do błony śluzowej, dzięki czemu bakterie mogą wytworzyć warstwę stanowiącą barierę ochronną przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Nie pozwala ona dołączyć się patogenowi poprzez przestrzenną barierę (przykrywając miejsce wiązania) lub też przez blokowanie wiązania do specyficznych receptorów. Zdolność i siła adhezji jest cechą indywidualną konkretnego szczepu, która może decydować o jego właściwościach probiotycznych, a także stanowi istotny czynnik zmian w składzie mikrobiomu jelitowego. Probiotyki mogą również przyczyniać się do regeneracji błony śluzowej poprzez zwiększenie szybkości podziałów, a także przez wzrost liczby komórek w kosmkach jelita.
Rak to choroba, na której wpływ w dużej mierze mają zwyczaje żywieniowe. Zła dieta jest przyczyną 35% zgonów. W dalszej kolejności na rozwój choroby wpływa styl życia, a czynniki genetyczne to tylko 5% zgonów. Bakterie probiotyczne dobrze potwierdzają swoje działanie w hamowaniu procesu kancerogenezy. Dzieje się to dzięki zdolności redukcji szkodliwych bakterii, tj. Clostridium, Peptostreptococcus i Staphylococcus. Probiotyki hamują produkcję wytwarzanych przez bakterie chorobotwórcze β-glukoronidazy, β-glukozydazy i nitroreuduktazy. Są to enzymy fekalne pro-kancerogenne, które są odpowiedzialne za wzrost komórek rakowych okrężnicy. Działanie to jest możliwe dzięki chromomycynie A3 i sarkomycynie, a także neokarcinostatynie i aktynomycynie D. Probiotyki wykazują również niszczącą działalność w stosunku do substancji kancerogennych, takich jak: nitrozoaminy i ich prekursory, a także działają destrukcyjnie na nitroreduktazę, która bierze udział w syntezie nitrozoamin. Zwiększają one odpowiedź immunologiczną, wzrost i rozwój szkodliwej mikroflory jelitowej. Poza tym odpowiadają za produkcję substancji antymutagennych i produkcję kwasu mlekowego, co powoduje stymulację apoptozy, hamują również konwersję soli żółciowych do wtórnych soli żółciowych. Takie właściwości posiadają między innymi bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium.
Badania wykazały, że spożywanie codziennie produktów z żywymi szczepami L. casei opóźniało nawrót nowotworu pęcherza moczowego. Pożyteczna mikroflora również jest używana do walki ze związkami rakotwórczymi i mutagennymi występującymi w żywności, takimi jak: nitrozaminy, aflatoksyny, czy azobarwniki. Probiotyki największe swe działanie antynowotworowe wykazują w przewodzie pokarmowym i wątrobie. Dzięki tym właściwościom spożywanie probiotyków może przyczynić się do hamowania rozwoju chorób nowotworowych. Poszczególne części przewodu pokarmowego, a także jelit, są poddawane ciągłemu oddziaływaniu czynników wpływających ze środowiska zewnętrznego w postaci przyjmowanego pokarmu.
W badaniach nad rakiem jelita grubego i odbytnicy wykazano, że rzadziej występują one u osób często spożywających warzywa i owoce. Wpływ na to mają prebiotyki: inulina i oligofruktoza. Wśród ich zalet można wymienić: obniżanie frakcji cholesterolu LDL we krwi, stymulowanie układu immunologicznego, zwiększoną przyswajalność wapnia, zapewnienie odpowiedniej wartości pH w jelitach, niska wartość kaloryczna, łagodzenie objawów wrzodów żołądka i grzybicy pochwy. Zapobiegają także reakcji nowotworzenia i wspomagają leczenie nietolerancji laktozy i próchnicy zębów.
Perły Księżniczki na infekcje intymne:
Prebiotki naturalnie występują w ponad 36 000 produktów pochodzenia roślinnego, m. in. w czosnku (9-16%), cykorii (13-20%), karczochach (15-20%), szparagach (10-15%),cebuli (2-6%), pszenicy (1-4%) czy bananach (0,3-0,7%) [23]. Natomiast sztucznie wyprodukowane to np. laktuloza, galaktooligosacharydy, fruktooligosacharydy, malotoligosacharydy, cyklodekstryny, laktosacharoza i inne. Dużą część produkowanych oligosacharydów, bo aż ok. 40% stanowi laktuloza. Za najczęściej używane i najbardziej efektywne prebiotyki są uznawane fruktany – inulina i oligofruktoza.
Źródła:
1. Wpływ prebiotyków na układ odpornościowy człowieka (GALT). Dr n. farm Paweł Bodera. Nauka i praktyka.
2. Dobrodziejstwa probiotyków i prebiotyków oraz ich naturalne źródła. Anna Zaremba, Wydział Biochemii Biofi zyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
3. Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki – charakterystyka i funkcje. Katarzyna Mojka. Katedra Technologii Żywności, Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.
4. PREBIOTYKI – DEFINICJA, WŁAŚCIWOŚCI I ZASTOSOWANIEW PRZEMYŚLE. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 1 (86), 5 – 20. KATARZYNA ŚLIŻEWSKA, ADRIANA NOWAK, RENATA BARCZYŃSKA,ZDZISŁAWA LIBUDZISZ.
5. Probiotyki w XXI wieku. Anna Malm, Renata Łoś, Monika Jach, Jolanta Szymańska, Nina Gziut. Praca Poglądowa Zdr Publ 2010;120(2):194-198.
6. Probiotyki i prebiotyki. Katarzyna Gafka.
7. Probiotyki i prebiotyki - czy warto je dodawać do żywności i pasz. Dr inż. Anna Majkowska, Laboratorium Mikrobiologiczne IRZiBŻ PAN w Olsztynie.
