Przyczyny chorób i profilaktyka wg Tradycyjnej Medycyny Chińskiej

TMC bazuje na teorii Pięciu Elementów, która określa oddziaływania pomiędzy człowiekiem a naturą. Budulcem ciała i umysłu są tu elementy: Metal, Ogień, Drewno, Woda, Ziemia. Istnieją one na poziomie emocjonalno- duchowym, fizycznym i energetycznym. Każdy z elementów jest przyporządkowany do pór roku (w Chinach wymienia się pięć pór, dodając późne lato), części ciała, narządów, miesięcy, żywiołów, liczb, odgłosów, dźwięków, barw, pożywienia, tkanek, cech zjawisk, zjawisk klimatycznych, zapachów, smaków, emocji i tak dalej. Teoria tłumaczy powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami, i dopasowanymi do nich aspektami.

Wymienionym elementom przypisuje się pozytywne i negatywne emocje, jak też narządy organizmu:

• element Drewna: wytrwałość, opanowanie / złość, gniew, małostkowość,
  (wątroba i pęcherzyk żółciowy),
• element Ognia: radość, szczodrość, miłość / niecierpliwość, sadyzm, obawy,
  (serce, osierdzie i jelito cienkie),
• element Ziemi: troska, stabilność, współczucie / zamartwianie się, niepokój,
  (żołądek, śledziona i trzustka),
• element Metalu: szczerość, sprawiedliwość / żal, smutek, drażliwość,
  (płuca i jelito grube),
• element Wody: spokój, odwaga, duma, mądrość / strach, lęk, przerażenie,
  (nerki i pęcherz moczowy).

Tradycyjna Medycyna Chińska wyróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny chorób (Chen Yan, medyk chiński, ok. 1000 r. n.e.):

1.Powody zewnętrzne (zewnątrzpochodne) – zjawiska klimatyczne, a w nich 6 zewnętrznych przyczyn zła: zewnętrzne gorąco (ogień), zewnętrzną wilgoć (ziemia), zewnętrzny wiatr (drewno), zewnętrzna suchość (metal), zewnętrzne zimno (woda) oraz zewnętrzny upał letni (ogień).
2. Źródła wewnętrzne (wewnątrzpochodne) – emocjonalne, brak ruchu i przemęczenie. Za emocje będące wewnętrznymi przyczynami chorób uznane zostały: gniew (Drewno), nadmierna radość (Ogień), przesadne współczucie (i troska) (Ziemia), żal (i smutek) (Metal), strach (oraz lęk, przerażenia i niepokój) (Woda). Wywołują one wewnętrzne gorąco, wewnętrzny wiatr, wewnętrzną wilgoć, wewnętrzne zimno i wewnętrzną suchość, które szkodzą narządom trzewnym, np. wewnętrzny ogień atakuje nerki i skutkuje nadmiernym pobudzeniem emocjonalnym.
3. Podłoże niezewnętrzne i niewewnętrzne – inne czynniki, jak np., urazy, niewłaściwa aktywność seksualna, zła dieta,  nieodpowiednia konstrukcja psychiczna, zniekształcona budowa fizyczna, itp.

Współczesna chińska praktyka kliniczna bierze również pod uwagę, wśród czynników zewnętrznych, czynniki organiczne (bakterie i wirusy), chemiczne (pestycydy) i fizyczne (np. promieniowanie jądrowe).

Pośród wspomnianych czynników chorobotwórczych, najważniejszą rolę odgrywają wymienione wyżej emocje, które stanowią siedem zasadniczych ludzkich emocji, wywołujących określony wpływ na energię Chi:

1. Gniew (Chi idzie ku górze),
2. Radość (zwalnia krążenie Chi),
3. Troska / współczucie (rozprasza Chi),
4. Smutek / żal (rozprasza Chi),
5. Strach (wywołuje przemieszczanie się Chi w dół),
6. Przerażenie / lęk (wywołuje przemieszczenie się Chi w dół),
7. Niepokój (wywołuje zastój Chi).

Gniew, który wywołuje przemieszczanie się energii Chi ku górze, w stronę głowy i twarzy, powoduje też odczuwalny czasem przepływ krwi do głowy, zaczerwienienie oczu i twarzy. Stąd zapewne pochodzi powiedzenie „czerwony ze złości.” Strach zaś powoduje, że energia Chi opada i… padają wówczas komentarze, jak „narobił w spodnie ze strachu”… Za opadającą energią, przemieszczającymi się w dół ekskrementami, w tym samym kierunku podąża również krew, co wywołuje niekiedy bladość na twarzy. Może to wyjaśniać pochodzenie powiedzenia „blady ze strachu”.

Duże napięcia emocjonalne jest przyczyną zmian w ciele, np. zachwiania energii Yin i Yang, zaburzenia krążenia Chi i krwi, (np. zamianę kierunku przepływu energii na przeciwny), zachwiania pracy narządów lub meridianów, pozwalając w ten sposób na pojawienie się choroby. Umysłowa aktywność człowieka jest ściśle związana ze stanem jego wewnętrznych organów. Serce będące organem zarządzającym wszystkimi pozostałymi, w pierwszej kolejności odczuwa oddziaływanie każdej emocji. Czynniki emocjonalne wpływają na procesy życiowe naszego ciała, ale też praca narządów oddziałuje na nasze emocje. Zaburzenie pracy narządów może skutkować zaburzeniami emocjonalnymi, jak np. wybuchowością, apatią lub przygnębieniem . Chorobom wywołanym czynnikami emocjonalnymi towarzyszy niepokój emocjonalny, który często sygnalizuje pojawienie się i rozwój choroby. Czynniki emocjonalne na ogół wpływają na serce (skutkując przerażeniem, uczuciem paniki, histerią lub obłędem, słabą pamięcią, rozdrażnieniem,niecierpliwością), wątrobę (uczucie, że coś utkwiło w gardle, złość, mdłości, depresja, bóle brzucha, skłonność do długich, głębokich westchnień,  a u kobiet – nieregularne miesiączki lub guzy piersi) i śledzionę (słaby apetyt, wzdęcia brzucha i nieregularne wypróżnianie,niestrawność).

Na przykład nadmiar elementu Wody w kręgu nerek, negatywnie oddziałuje na samopoczucie psychiczne i fizyczne, według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej.  Nadmiar ten wywołuje skłonność do depresji lub nadpobudliwość, doprowadza również do chorób związanych ze złą gospodarką wodną w organizmie.
Lekarstwem w takiej sytuacji będzie element Ognia, który „odparuje nadmiar Wody”. Teoria Pięciu Elementów mówi, że element Ognia znajdziemy w gorzkich i cierpkich potrawach, których spożywanie jest rekomendowane w takich sytuacjach, jak też w cieple, w którym trzeba przebywać, oraz w przedmiotach koloru czerwonego, którymi trzeba się otaczać.

Wśród zaburzeń można również wyróżnić nadmiar elementu Metalu w kręgu płuc. Objawia się on niecierpliwością, nerwowością oraz niezrealizowaniem zaplanowanych zadań. Leczenie powinno obejmować odpowiednie zioła, oraz czynniki charakteryzujące element Ziemi, która według teorii Pięciu Elementów, pozytywnie wpływa na element Metalu. Terapia takiej osoby będzie skoncentrowana na spożywaniu warzyw i ziaren, słodkich owoców, sporej ilości miodu, oraz przebywaniu w otoczeniu koloru żółtego.

Natomiast nadmiar elementu Ognia w obszarze serca, będzie charakteryzował osoby o nadmiernie gorącym temperamencie. U takich osób najczęstszymi objawami będzie palenie jak ogniem, czyli takie choroby jak: choroby neurologiczne, artretyzm, silne bóle głowy. Medykamentami będą czynniki zawierające element Wody, ażeby „zgasić Ogień wodą”. Będzie to na przykład: chłodny klimat, słony pokarm, czarny i niebieski kolor.

PROFILAKTYKA

Na czym polega profilaktyka zdrowia człowieka według zasad TMC? Wysoka aktywność fizyczna, właściwa dieta uzupełniona odpowiednimi ziołami, unikanie szkodliwych zjawisk klimatycznych, jak też efektów niekorzystnych działań człowieka na środowisko. Poza tym bardzo istotnym jest dbałość o właściwe przeżywanie emocji oraz równowaga emocjonalna. W świetle zasad TMC uznać można, że fundamentalne jest częste i intensywne doświadczanie emocji: miłości, radości i szczodrości.

Według Medycyny Chińskiej emocje odgrywają bardzo ważną rolę – z jednej strony wywołują stany chorobowe, z drugiej strony warunkiem zdrowego funkcjonowania jest ich odpowiednie przeżywanie. Z całą pewnością praktycy medycy chińskiej przywiązują o wiele większe znaczenie emocjom w etiologii chorób, jak też kładą większy nacisk na rozwój metod terapeutycznych skierowanych na osiąganie zdrowego życia emocjonalnego, niż specjaliści medycyny zachodniej. Aspekt emocjonalny rozpatrywany jest przy znakomitej większości schorzeń, wachlarz emocji jest szeroki, a metodyka oddziaływania w przypadku każdej emocji jest bogata.Najpewniej te uwarunkowania, jak też zauważalna skuteczność medycyny chińskiej, sprawiają, że staje się ona coraz bardziej popularna w świecie Zachodnim, również pośród lekarzy praktykujących medycynę klasyczną, (także psychiatrów). Dla wielu nurtów medycyny niekonwencjonalnej (biorezonansu, bioenergoterapii, fitoterapii, terapii energetycznej, litoterapii, biomasażu), wiedza czerpana z Tradycyjnej Chińskiej Medycyny, stanowi podstawę, w oparciu o którą rozbudowywane są kolejne metody terapeutyczne, prawie zawsze obejmujące aspekt emocji.