Przeprowadzenie całościowego i prawidłowego postępowania diagnostycznego często nie pokrywa się z zachodnim podejściem medycznym, ponieważ zajmuje zdecydowanie zbyt dużo czasu. Niestety większość praktykujących akupunkturę i TMCh zwraca się ku objawowemu leczeniu dolegliwości i uważa poznawanie historii pacjenta czy innych oznak i objawów za stratę czasu. Co więcej, nie każda osoba posiada określone zdolności potrzebne do wykonania niektórych czynności diagnostycznych, takie jak umiejętność obserwacji, wąchania, badania pulsu lub zręczność palpacyjna.
Obserwacja pozwala terapeucie określić konstytucję i temperament pacjenta, a także stan choroby i to, które narządy mogą być z nią związane. Ostry węch dostarcza natomiast informacji o określonych stanach pacjenta (takich jak zastój qi Wątroby czy niedobór qi Nerek), nawet emocjonalnych. Dużo wnosi również badanie pulsu, ale opanowanie tej metody wymaga lat praktyki. Zachodni lekarze w o wiele większym stopniu wyćwiczeni są w zbieraniu informacji poprzez wywiad. Jednak musi być on przeprowadzony metodycznie i wyczerpująco. Należy podkreślić, że nie ma na tyle mało znaczących stanów, aby można je było pominąć w trakcie diagnozowania. Oczywiście jako terapeuci w pierwszej kolejności zajmujemy się głównymi dolegliwościami pacjenta, ale równie często w jego życiu mogą istnieć powiązane lub niepowiązane czynniki, którym należy poświęcić więcej uwagi.
Poniżej znajduje się podstawowy model diagnostyczny w formie listy, którą można łatwo modyfikować i dostosowywać zgodnie z potrzebami i preferencjami.
Główne dolegliwości
od kiedy; częstotliwość i czas trwania; czynniki zewnętrzne
8 zasad diagnostycznych; dla bólu: skala od 0 do 10
Historia medyczna
w porządku chronologicznym
narodziny i stan we wczesnym dzieciństwie; szczepienia
choroby; operacje; wypadki; pobyty w szpitalu
Głowa i szyja
bóle głowy; migreny
uszy: zapalenie ucha środkowego; głuchota; szumy w uszach; zaburzenia równowagi nos: katar (nieżyt nosa); katar sienny; częste przeziębienia; zapalenie zatok; utrata węchu
oczy: problemy ze wzrokiem; zapalenie spojówek; inne
usta: zapalenie jamy ustnej, cuchnący oddech; zęby i dziąsła
gardło: angina; utrata głosu; uczucie „kluchy w gardle"; problemy z tarczycą
Sen
czas trwania; hipersomnia (nadmierna senność); bezsenność, zaburzenia snu
(zasypianie-środek-koniec)
ogólny stan po obudzeniu (wypoczęty czy zmęczony)
parasomnia: głód czy pragnienie; niespokojne nogi; uderzenia gorąca; nocne poty; palpitacje; świąd; bruksizm; bezdech senny
sny: koszmary; stan emocjonalny po wybudzeniu się ze snu (zmartwienie, strach, złość)
Serce i Płuca
bóle klatki piersiowej; palpitacje; ucisk; problemy z krążeniem ciśnienie krwi
zapalenie oskrzeli; astma; płytki oddech (zadyszka) palenie
Układ pokarmowy
apetyt; niestrawność; zapalenie błony śluzowej żołądka; wrzody; mdłości i wymioty nietolerancja pokarmowa: tłuszcze, nabiał, alkohol, jaja, gluten hipoglikemia; cukrzyca
bóle brzucha; wzdęcia; zmęczenie po posiłkach wypróżnienia: zaparcia, biegunka (częstotliwość), stolce naprzemienne stolce: miękkie; twarde; „kozie bobki"; niestrawione pożywienie; śluz lub krew hemoroidy
Układ rozrodczy
cykle; regularne, nieregularne, długość
miesiączka: długość; ilość krwi; cechy powiązane (kolor i konsystencja); skrzepy zespół napięcia przedmiesiączkowego: skurcze macicy; bóle lędźwi; rozpieranie w piersiach; migreny; nastroje
inne stany ginekologiczne: endometrioza; torbiele jajników; mięśniaki; upławy; infekcje piersi
ciąża lub niepłodność; antykoncepcja menopauza: objawy
energia seksualna; libido; trudności na tie seksualnym u mężczyzn: problemy z prostatą / problemy z erekcją
Układ moczowy
częstotliwość oddawania moczu oraz jego ilość i kolor; oddawanie moczu w nocy, nietrzymanie moczu
zapalenie pęcherza; zapalenie kłębuszków nerkowych; kamienie nerkowe; zapalenie prostaty
Układ kostno- stawowy
bóle pleców: lędźwiowy odcinek kręgosłupa / piersiowy odcinek kręgosłupa / szyjny odcinek kręgosłupa
barki (obszar mięśnia czworobocznego)
Skóra, włosy, paznokcie
dermatoza: egzema; łuszczyca; trądzik
opis wykwitów skórnych: świąd; gorąco; zaczerwienienie; opuchlizna; obszar wypadanie włosów; łupież; dermatoza owłosionej skóry głowy kształt i jakość paznokci; kolor
Pocenie się i temperatura ciała
pocenie się: brak; spontaniczne; w nocy; dłonie; stopy; głowa; klatka piersiowa; pachy uczucie gorąca; gorące kończyny; gorąca głowa uczucie zimna; zimne stopy; zimne dłonie
Układ nerwowy
neuralgia; przeczulica; hipestezja; parestezja paraliż: bezwład lub spastyczny; obszar niekontrolowane ruchy: drżenie; epilepsja wady wymowy
skurcze mięśni / słabość mięśni
Funkcje umysłowe
pamięć; koncentracja; nadmierna aktywność umysłowa obsesyjne zamartwianie się; manie
Profil psychiczno-emocjonalny
depresja; przygnębienie; stres; złość; miewanie nastrojów; lęk; nerwowość; obsesja
strach i fobie
ocena temperamentu
Energia
zmęczenie po wysiłku, uczucie ciężkości (ociężałość); zmęczenie po wysiłku umysłowym zwyczajowy spadek energii w określonej porze
System odniesienia do Pięciu Elementów
kształt ciała i konstytucja
co lubi, czego nie lubi, klimaty, kolory, smaki i potrawy, zapachy, emocje manifestacje w odniesieniu do pór roku
Ogólna diagnoza z twarzy
kształt i rysy twarzy
kolory, pieprzyki/znamiona, zmarszczki
Ciało i aspekt ruchowy
szczególne deformacje; klatka piersiowa; kręgosłup; kolana; stopy utrudniona ruchomość
Język
kolor; kształt, nalot
Puls
ogólna szybkość, rytm; jakość; trzy strefy i trzy poziomy
Palpacja brzucha
strefy organiczne pulsowanie aorty punkty mu
Palpacja punktów
punkty tylne shu, przednie mu, specjalne punkty narządów; punkty sian (emocjonalne), luo, xi,yuan
punkty dolne he, punkty mistrzowskie, punkty spotkania, punkty bariery
Perły Księżniczki z kordicepsem na infekcje intymne:
Źródło: Medycyna chińska w praktyce., Hamid Montakab; "Podstawy teoretyczne Tradycyjnej Medycyny Chińskiej", Dr Tadeusz Błaszczyk.