Język dostarcza całe bogactwo informacji wykraczających poza zachodnie diagnozy. Meridiany Serca, Śledziony i Nerek mają swoje odgałęzienia, które kończą się bezpośrednio w języku a większość pozostałych organów łączy się z nim za pomocą odgałęzień pobocznych. Z tego też względu wiele aspektów energii funkcjonalnej organów jest odzwierciedlonych właśnie na języku. Inne czynniki potrzebne do diagnozy z języka to między innymi: ogólny jego wygląd (rozmiar, kształt, barwa, nawilżenie, obszary opowiadające poszczególnym organom), nalot, zwany też „mchem” lub „futrem” (grubość, barwa lub jego brak) oraz ruchliwość. Zdrowy język wygodnie spoczywa w ustach, nie jest powiększony ani zbyt mały, z łatwością się porusza, ma lekko czerwoną barwę, jest lekko wilgotny oraz pokryty cienką warstwą białego nalotu.

Język dzieli się na cztery obszary: czubek, środek, tył (lub „korzeń”) oraz boki. Czubek języka odzwierciedla stan Serca i Płuc, środek języka ukazuje co dzieje się z Żołądkiem i Śledzioną, tył języka odnosi się do Nerek, a boki pokazują stan Wątroby i Pęcherzyka Żółciowego. Możliwe jest, że na każdym z tych obszarów będą widoczne inne zmiany, co zwykle jest oznaką wielu patologii atakujących różne organy. Spójrzmy teraz na niektóre z możliwych zmian.

Przede wszystkim język może zmienić swoją barwę. Blady kolor wskazuje na obecność Zimna lub niedobór Krwi. Czerwień oznacza Gorąco spowodowane Niedoborem lub Nadmiarem (ciemnoczerwona barwa jest również oznaką podwyższonej temperatury). Lekko purpurowy kolor („przydymiony”) pojawi się przy zastoju Qi, które nie jest na tyle silne aby poruszać Krew, co w konsekwencji wywołuje łagodny Zastój Krwi Ciemnopurpurowy lub siny język to przejaw poważniejszego Zastoju Krwi. Purpurowy kolor z odcieniem czerwieni jest oznaką Zastoju wywołanego Gorącem, natomiast z lekkim zasinieniem - Zimnem. Różne obszary mogą się różnić barwą, co dostarcza danych na temat stanu poszczególnych organów.

Skurczenie języka może oznaczać niedobór którejś z substancji organizmu na przykład Krwi lub Yin. Spuchnięty lub powiększony język jest oznaką działania Wilgoci. Połączenie opuchlizny i bladej barwy pokazuje, że Wilgoć jest konsekwencją Niedoboru Yang Śledziony, Nerek lub obu dolegliwości jednocześnie. Spuchnięty i zaczerwieniony język jest przejawem obecności Wilgotnego Gorąca.

Na języku mogą pojawić się pęknięcia lub poziome wgłębienia. Powstają na skutek Niedoboru Yin lub Suszy wywołanej Gorącem pochłaniającym płyny. Innym objawem są niekontrolowane ruchy języka. Drgania języka mogą pojawić się przy Niedoborze Qi. Gorąco atakujące Osierdzie może wpływać na zesztywnienie języka. Połączenie tych dwóch symptomów - sztywności i niekontrolowanych ruchów na boki - wskazuje na Wewnętrzny Wiatr i może być oznaką zbliżającego się udaru mózgu.

Nalot na języku jest ważny diagnostycznie. Wskazuje na obecność różnych czynników patologicznych, lecz również na ich brak oraz określa ich naturę i natężenie. Nalot jest wytwarzany głównie przez Qi Żołądka, chociaż Qi innych organów Yang również pośrednio wpływa na jego występowanie. Prawidłowy nalot jest cienki, biały i wyraźnie widać pod nim powierzchnię języka.

Biała barwa nalotu jest wynikiem wewnętrznego bądź zewnętrznego Zimna. Żółta natomiast wskazuje na obecność Gorąca, zazwyczaj pochodzącego z wewnątrz. Gruby nalot zawsze wskazuje na jakiś nadmiar — Gorąca, Zimna lub też Wilgoci. Gruby i żółty nalot zatem jest oznaką Nadmiaru Gorąca, i gruby i biały — Nadmiaru Zimna. Pogrubienie warstwy nalotu oznacza pogorszenie się choroby, zanikanie natomiast jest oznaką polepszającego się zdrowia. Jeżeli nalot na języku jest gruby i tłusty lub lepki, wtedy przyczyny można szukać w osłabionym procesie trawienia w Żołądku. Najprawdopodobniej jest to również przejaw zatrzymania pokarmu, co w konsekwencji tworzy brudnawy nalot Wilgoci.

Nalot na języku może być suchy ze względu na nadmiar Gorąca (w tym przypadku będzie zwykle żółty) lub niedoboru Yin. Jego brak (język -oskrobany”) wskazuje na Niedobór Yin, głównie Żołądka, Nerek lub ?bu tych organów. Jeżeli niektóre obszary języka są pozbawione nalotu, wtedy mówimy o tak zwanym języku geograficznym, za którym kryje się Niedobór Qi Żołądka lub Yin.

Rozróżnia się o wiele więcej możliwych postaci języka i nalotu, lecz te wymienione powyżej zapewniają wystarczające wskazówki pomocne przy diagnozie i identyfikacji schematów.

Postaw własną prostą diagnozę
Jeżeli chciałbyś za pomocą łatwej diagnozy określić stan swojego zdrowia, zacznij od codziennej obserwacji języka. Zajmij się tym o określonej porze, najlepiej zaraz po przebudzeniu, na czczo i przed umyciem zębów. Pokarm wpływa na ukrwienie języka, tym samym zmieniając jego kolor. Również nalot może przyjąć barwę konsumowanych składników. Kawa na przykład zawsze zabarwia nalot na żółto. Jeżeli nie możesz zbadać wyglądu języka na czczo, odczekaj co najmniej dwie godziny po posiłku. W tym czasie powinien on powrócić do naturalnego wyglądu.

Zwróć uwagę na wszystkie parametry: wygląd języka, nalot i ruch. Na tym etapie nie zajmuj się powiązaniami poszczególnych obszarów języki z organami. Być może zauważysz, że czubek ma intensywniejszą czerwoni barwę. Nie jest to prawidłowe zjawisko, gdyż wskazuje na Gorąco w Sercu lub Płucach, lecz całkiem częste i bardzo łatwe do zaobserwowania Zwracaj uwagę na te trzy parametry przez siedem do dziesięciu dni. W ten sposób zaobserwujesz potencjalne zmiany i określisz punkt odniesienia.

Jeżeli się rozchorujesz, spróbuj zaobserwować jak wtedy zmieni się zarówno twój puls jak i język. Jeżeli będziesz trzymać się zalecanych praktyk dotyczących samotroski, z pewnością zauważysz pozytywne zmiany. Na przykład zaobserwowałeś, że twój język jest ciągle czerwony i okryty grubym, żółtym nalotem a twój puls jest przyspieszony i mocny. W takim przypadku najprawdopodobniej dolega ci Nadmiar Wewnętrznego Gorąca.

Pamiętaj, że diagnoza pulsu i języka jest trudna również dla profesjonalistów. Chociaż powyższe metody są uproszczone, najprawdopodobniej będziesz potrzebować dużo czasu na ćwiczenie diagnozy. Pozwól sobie na błędy, gdyż na początku z pewnością popełnisz ich całkiem sporo. W końcu wszystko stanie się jasne, proste i przyniesie ogromne efekty.

Zobacz też:

Diagnoza z tętna: